زیان‌های نگاه صفر و صدی به مراسم و مناسک مذهبی به‌ویژه محرم

زیان‌های نگاه صفر و صدی به مراسم و مناسک مذهبی به‌ویژه محرم

در روزهای اخیر نخبگان، دستگاه‌های حاکمیتی و رسانه‌ها هر یک با نوع نگاه خویش ‌به برگزاری مراسم عزای سیدالشهدا (ع) در ماه محرم باوجود کرونا پرداخته‌اند و طیفی از نظرات موافق، مخالف، ممتنع و قائل به تفصیل مطرح گردید. امام حسین (ع) و عزاداری در ماه محرم و صفر و حتی برنامه‌های ماه مبارک رمضان و درمجموع مسائل و مصائب مربوط به اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام همه سرمایه هویتی و داشته ایدئولوژیک انقلاب اسلامی است. امام خمینی (ره) فرمود: «ما هرچه داریم از محرم و صفر داریم» رهبر حکیم انقلاب اسلامی فرمود: «ماجرای عاشورا را مثل حربه‌ای علیه ظلمات متراکم حاکم بر فضای زندگی همه بشر به‌کارگیرند و با این تیغ برندۀ الهی پرده ظلمات را بشکافند و خورشید حقیقت را به شکل حاکمیت اسلام واضح و آشکار کنند». (۳/۳/۷۴) ایشان همچنین بر دو چیز برای تحقق فرهنگ اسلامی در کشور تأکید کرده‌اند: ۱- حفظ ظواهر، شعائر و نمای جامعه اسلامی؛ چشم‌ها ظواهر را می‌بینند و پشت چشم‌ها، دل‌ها قرار دارند ۲- جدی گرفتن محتوای اسلامی، این چراغ؛ نورش دنیا را گرفته؛ اما پرفروغ‌ترش باید کرد». (۲/۳/۶۹)
اسلام، قرآن، اهل‌بیت، اماکن زیارتی، مساجد، هیأت‌ها، مراسم و عزای اهل‌بیت، اجرای فریضه امربه‌معروف و نهی از منکر و ده‌ها مورد دیگر از شعائر الهی در دوره ویروس منحوس کرونا منتظر ابتکار و خلاقیت و اجتهاد اهل علم و مبلغین و مدعیان و نهادهای ذی‌ربط است. آیا در این دوره طرح اجتهادی برای احیای شعائر مذهبی در عین مراعات الزامات بهداشتی ارائه شده است؟ آیا تاکنون روش و مدل نوین خاصی در این زمینه‌ها عرضه شده؟ واقعیت نشان می‌دهد دودی از کُنده متولیان ذی‌ربط بلند نمی‌شود. انگار خلاقیت و نوآوری مطابق اقتضائات روز در این زمینه‌ها مرده است و بحث‌ها تنها به اظهار نظرات عوامل اجرایی بی‌بهره یا بی‌انگیزه نسبت به این شعائر آن‌هم با رویکرد صفر و صدی یعنی تعطیلی همه اماکن و مراسم یا اجرای عادی آن‌ها محدود شده است. دوره کرونا علاوه بر همۀ ابعاد پیدا و پنهانش آزمونی برای روزآمدی متولیان امور مذهبی است تا ثابت کنند چگونه در هر شرایطی برای شعائر مذهبی صاحب ایده هستند؟ این نکات باید دلسوزان و صاحبان دغدغه را به فکر فروببرد، به چاره‌جویی برای شرایط دشوارتر یا حوادث دردناک‌تر بپردازند، به ضعف‌های خود باید پی ببریم، اتاق‌های فکر، هیئت‌های اندیشه‌ورز، کرسی‌های نظریه‌پردازی، کرسی‌های اجتهاد روزآمد، دستگاه‌های متولی و نیروهای آتش به اختیار فرهنگی به داد شعائر مذهبی برسند.
رهبر معظم انقلاب روشنفکری را به دودسته حقیقی و غیرحقیقی تقسیم کرده‌اند و می‌فرماید: «روشنفکری حقیقی هم دین‌دار است، هم درک درستی از دین دارد، امروز یکی از مهم‌ترین نیازهای دنیای اسلام این است که آن جوهر اسلام ناب با شکلی که تهمت بی‌سوادی، تحجر، مقدس‌مآبی و از زمان عقب ماندن به آن وارد نیاید؛ بیان شود. البته روشنفکر غیرحقیقی را هم به دودسته موافق و مخالف مذهب تقسیم کرده که نقطه مشترک آن دو نداشتن درک درست از اسلام است». (۲۹/۱۰/۸۴ و ۲۰/۹/۷۰) بنابراین نیروهای متدین و انقلابی چندوظیفه دارند اولاً پدیده روشنفکری حقیقی را در این مقطع با نظرات روزآمد خویش احیا کنند ثانیاً مشت آلوده روشنفکران غیرحقیقی و سکولار و غرب‌گرا را برای مردم بازکرده و روشنفکری را از چنگال قلم به مزدهای اجیر استکبار و پایگاه‌های دشمن نجات دهند و نگذارند چنین مفاهیمی توسط عناصر فرصت‌طلب مصادره شود ثالثاً خود را در این خصوص اثبات کنند و پرچمی را امام راحل، رهبر معظم انقلاب، شهیدان مطهری و مفتح و بهشتی بلند کردند برافرازند و غبار از چهره آن در حوزه اندیشه ورزی بزدایند رابعاً به نیاز زمانه پاسخ دهند، دنیا منتظر خلاقیت جمهوری اسلامی به عنوان منادی اصلی بیداری اسلامی است خامساً برای اجرای شعائر مذهبی ارائه طریق و گره‌گشایی کنند و نگذارند مدیران مرعوب، عناصر واداده، زبان‌ها و فکرها و قلم‌های مریض به بهانه کرونا و امثال آن همه هستی ایدئولوژیک جامعه را به بن‌بست و تعطیلی و بلاتکلیفی بکشانند.

*دکتر مراد زاده