جریان شناسی دوران حکومت امام علی (ع)

ياران امام على(عليه السلام) از سه گروه تشكيل مى شدند.

۱ گروهى از آنان مخلصان و مؤمنان حقيقى و فداكار و جان بركف بودند كه همچون پروانگان، گِرد شمع وجودش مى گشتند و چشم بر امر و گوش بر فرمان داشتند؛ مانند «مالك اشتر»ها، «عمّار ياسر»ها، «رُشيد هَجَرى»ها، «ميثم تمّار»ها و «كميل بن زياد»ها؛ كه [اين گروه] در ميان ياران امام(عليه السلام) بسيار ممتازند!

۲ گروه ديگرى نادان بودند كه نه مقام امام(عليه السلام) را درك مى كردند و نه شرايط زمان و مكان را در نظر مى گرفتند؛ نه از خطرات معاويه و حكومت او در شام آگاه بودند و نه به هنگام نبرد به ميدان مى آمدند؛ افرادى بهانه جو، كوته فكر، دهن بين، متلوّن و دم دمى مزاج كه در هيچ امرى از امور اجتماعى، قابل اعتماد نبودند.

۳⃣ گروهى كينه توزِ لجوج كه به حيف و ميل اموال مسلمين در عصر عثمان خو گرفته بودند و از على(عليه السلام) نيز همان را مى خواستند و جز به مقام و مال و ثروت – از هر طريقى كه باشد- نمى انديشيدند و در همه جا كارشكنى مى كردند و بسيارى از آنها جاسوسان معاويه و عوامل خودفروخته او در كوفه بودند.

با اين كه على(عليه السلام) تا آنجا كه امكان داشت، به خاطر حفظ مصالح جامعه اسلامى با آنها مدارا مى كرد؛ ولى گاه كه قلب او را شديداً به درد مى آوردند، زبان به انتقاد از آنها مى گشود و گوشه اى از سوز درونى خود را در قالبِ الفاظ، بيرون مى ريخت؛ شايد به خود آيند و به راه راست بازگردند.
ایشان در خطبه ۲۵ می فرمایند:«سوگند به خدا! مى دانستم اينها به زودى بر شما مسلّط خواهند شد؛ زيرا آنان در يارى از باطلشان متّحدند و شما در راه حق متفرّقيد… بارخداوندا! [از بس نصيحت كردم] آنها را خسته و ناراحت ساختم و آنها نيز مرا خسته كردند. من آنها را ملول و آنها نيز مرا ملول ساختند.» امام علی علیه السلام در خطبه ۲۷ نیز می فرمایند:«اين حقيقت، قلب انسان را مى ميراند و غم و اندوه مى آفريند كه آنها در مسير باطل اين چنين متّحدند و شما در راه حق اين چنين پراكنده. روى شما زشت و همواره غم و غصّه قرينتان باد!… اى كسانى كه به مرد مى مانيد ولى مرد نيستيد! اى كودك صفتانِ بى خرد و عروسان حجله نشين! اى كاش هرگز شما را نمى ديدم و نمى شناختم.»

✅نکات تحلیلی:
در جامعه ما نیز همین سه گروه دیده می شوند. یعنی هم افراد مومن و جان بر کف مانند: شهدای عزیزی چون سردار سلیمانی و مردم ولایتمداری که در صحنه های گوناگون حاضرند و همیشه شعارشان این است که: این همه لشکر آمد ه به عشق رهبر آمده و یا می گویند: ما اهل کوفه نیستیم علی تنها بماند، وجود داشته و دارند که دور خیمه ولایت می گردیدند و آماده جهاد هستند.وجود این مومنان است که امام راحل ره درباره آنان فرموده بود ، این مردم از مردم زمان امیرالمومنین بهترند.
اما در این بین ،خواصی وجود دارند که نه مفهوم ولایت فقیه را درک کرده اند و نه به نیات استکبار و استعمار علیه ایران اسلامی واقفند، و فقط بهانه جویی می کنند و خواسته یا نا خواسته با گفتار و عملشان دشمن را یاری می کنند!
گروه دیگری هم وجود دارند که درست مانند دسته سوم یاران امام علی علیه السلام ، جز کینه توزی و لجاجت کار دیگری نمی کنند و به عبارت دیگر نفوذی های بی مزد و مواجب دشمن هستند.این افراد فقط برای نظام ، هزینه تراشی می کنند و همیشه در مقام مدعی وارد می شوند!
بااین حال امامین انقلاب اسلامی ، به تأسی از مولای متقیان، برای حفظ مصالح جامعه اسلامی ،سیاست مدارا و تحمل را در برخورد با این افراد پیش می گرفتند. هرچند در برخی موارد امام خمینی ره در برابر حامیان اسلام آمریکایی،مقدسین نافهم و ساده‌لوحان بی‌سواد، مقدسین روحانی‌نما،مقدس‌نما‌‌های متحجر و بی‌شعور و در نهایت از افراد به اصطلاح روشنفکر ، زبان به انتقاد می گشودند.
امام در پیام منشور روحانیت می نویسند:«من به طلاب عزیز هشدار می‌دهم كه علاوه بر این كه باید مواظب القائات روحانی‌نما‌ها و مقدس‌مآب‌‌ها باشند، از تجربه‌ی تلخ روی كار آمدن انقلابی‌نما‌ها و به ظاهر عقلای قوم كه هرگز با اصول و اهداف روحانیت آشتی نكرده‌اند، عبرت بگیرند كه مبادا گذشته‌ی تفكر و خیانت آنان فراموش و دلسوزیهای بی‌مورد و ساده‌اندیشی‌ها سبب مراجعت آنان به پستهای كلیدی و سرنوشت‌ساز نظام شود.»

مقام معظم رهبری نیز در برخورد با خواص بی بصیرت ، از واژه گل به خودی استفاده کردند ‌و از ترس شاه سلطان حسین ها از استکبار، نفوذ تقی زاده ها در لایه های فرهنگی و… انتقاد کردند.
ایشان فرمودند:« اگر خواص امری را كه تشخيص دادند به موقع و بدون فوت وقت عمل كنند، تاريخ نجات پيدا می‌كند و ديگر حسين‌بن‌علی‌ها به كربلاها كشانده نمی‌شوند. اگر خواص بد فهميدند، دير فهميدند، فهميدند اما با هم اختلاف كردند؛ كربلاها در تاريخ تكرار خواهد شد.»