چیستی و چرایی حرم بودن جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حاج قاسم سلیمانی

دکتر سیدهادی سیدافقهی؛ تحلیلگر مسائل غرب آسیا

جمهوری اسلامی ایران، چه ویژگی­‌ها و اساساً چه تفاوتی با سایر حکومت‌ها دارد که حاج قاسم، آن را حرم می‌داند؟

از یک‌سو، یک مفهوم حاکمیتی وجود دارد که بر اساس قوانین اسلام، باید در کشور رعایت شود و در آنجا، حریم و حرم است که باید احکام اسلام را پیاده کرد و از سوی دیگر، یک معنای خاص دارد که باید آن را بررسی کنیم. حرم یعنی حرمت؛ حرمت هر مکان نیز به حرمت صاحب آن است و شرف هر مکانی، به شرف مکین آن مکان است. مثلاً می‌گوییم حرم امام رضا (ع) و برای ما، به این دلیل مقدس بوده که شخصیت ایشان مقدس است، لذا حرم و حریم، برای ما مقدس است. پس حرم، به معنای مکان حاکمیت و نظام اسلامی است و به قول حضرت امام (ره)، امروز کشور دیگری نداریم که اسلام ناب محمدی ولو به‌طور نسبی، در آن پیاده شود، زیرا نواقص و اشکالاتی وجود دارد اما نظیر ندارد؛ بنابراین، تأکید شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی، این است که ایران حرم است، یعنی اگر این حکمرانی اسلامی از بین برود، کسی دیگر نیست که از حریم اسلام و اماکن مقدسه دفاع کند. همان‌طور که حرم امام حسین (ع) و حضرت زینب (س)، چندین بار در مدت اخیر توسط داعش، موردحمله قرار گرفت و بهترین عملکرد ایشان در برخورد با داعش بود که داعش به مسلمانان و مساجد نیز رحم نکرد و باید گفت که این جمله شهید عینیت دارد.

حرم بودن جمهوری اسلامی ایران به دلیل حرمت رهبران آن بوده یا به دلیل ساختارهای منتسب به اسلام است؟

نظام اسلامی است که باعث این امر می‌شود و از چند مؤلفه نیز تشکیل شده است:

اولاً؛ قوانین حکومت که بر اساس قوانین شرع و اسلام، ایجاد شده است؛

ثانیاً؛ حکمرانی و رهبری نظام است که باعث شده امروزه ما حکومت منحصربه‌فرد داشته باشیم و ولی‌فقیه که از ولایت مطلقه برخوردار است و می‌تواند احکام اسلام و حکومتی را تشریح کند که در جای دیگر، ما چنین چیزی سراغ نداریم؛

ثالثاً؛ موضوع بعدی، امت است که مقام معظم رهبری، بارها تأکید فرموده‌اند که ما، باید از حالت دولت- ملت به مرحله امت و امام برسیم که این امر، نیازمند بسترسازی بوده و آن بستر، همان تمدن نوین اسلامی است. درواقع، تأکید ایشان بر واژه نوین است، زیرا در صدر اسلام، ما تمدن داشتیم و امروزه، این تمدن در بستر تاریخ، دچار خدشه شده است و حق ائمه معصومین (ع) را غصب کردند و این‌که رهبری می‌فرمایند، تمدن نوین اسلامی باید مطابق با نیازهای روز و پاسخگوی نیازها باشد، همچنین، بتواند مدیریت بحران کند و این مدیریت بحران، مبتنی بر احکام و قوانین اسلامی باشد. پس ما یک سیستم دولت- ملت داریم و یک سیستم ایدئال که اسلام، ما را به آن دعوت کرده و آن سیستم، امت- امام نام دارد و ازاین‌رو، ما می‌گوییم که حاکمیت اسلامی است، زیرا هم خاستگاه احکام، قرآن و سنت نبوی است و ملتی که در این قلمرو زندگی می‌کنند، خواهان احکام اسلام هستند و مردم در این راه، جان و مال خود را می‌دهند تا این احکام، استوار بماند و گسترش پیدا کند و هم ولی‌فقیه عادل، باید در رأس آن باشد و این‌­ها، مؤلفه‌های یک نظام حکومتی است و اشاره سردار سلیمانی به همین موضوع است که اینجا حرم بوده و تمام مؤلفه‌های یک حرم به معنای حکمرانی و حریم اسلام را فعلاً ایران دارد. در جاهای دیگر، ملت مسلمان داریم اما چیزی به معنای حکومت اسلامی وجود ندارد که تمام قوانین آن از اسلام نشئت بگیرد و یک شورایی باشد که مطابقت احکام را بررسی کند. این پدیده، باقیات‌صالحات حضرت امام خمینی (ره) بود.

یکی از ویژگی‌های جمهوری اسلامی ایران، بحث استکبارستیزی و مبارزه با امپریالیسم جهانی است و حاج قاسم نیز سیدالشهدا مدافعان حرم است و همان‌طور که اشاره شد، جمهوری اسلامی ایران حرم است؛ آیا مبارزه ما با استکبار جهانی، تأثیری بر حرم شدن جمهوری اسلامی ایران دارد یا این بحث، فقط به حکومت اسلامی برمی‌گردد؟

رهبر معظم انقلاب در دیدار با خانواده شهید حاج قاسم سلیمانی، به مناسبت دومین سالگرد شهادت ایشان فرمودند: شهید سلیمانی، شاخص‌ترین و ملی‌ترین چهره بود و این، برای ما مفهوم است. در تشییعی که برای ایشان انجام شد، عموم مردم آمدند. ایشان یک جمله معنادار دیگر نیز فرمودند: امتی­‌ترین چهره نیز شهید سلیمانی بودند و این جملاتی که ولی‌فقیه به آن‌ها اشاره کردند، باید واکاوی شود که امتی‌ترین چهره یعنی چه؟ ما یک امت و اسلام، به معنای عام داریم؛ چرا شهید سلیمانی، امتی‌ترین و شاخص‌ترین چهره این امت است؟ یعنی ما باید علما، نویسندگان و ایثارگران دیگر را با ایشان محک بزنیم و اگر کارهایی که شهید سلیمانی انجام داد، مشخص شود برای ما روشن­‌تر می‌شود و این عنوان امتی‌ترین چهره، برای ما بسیار دل‌نشین‌تر می‌شود. کسی که بیشترین خدمت را به امت می‌کند، امتی‌ترین چهره می‌شود و کاری که سردار بزرگ انجام داد، این بود که یک سپر بلا در برابر حملات و توطئه‌های دشمن به نام محور مقاومت ایجاد کرد و این محور مقاومت، امروزه ام‌القری جهان اسلام است و اگر این محور تشکیل نمی‌شد، هم ایران و هم کشورهای دیگر در مقابل استکبار جهانی به راحتی تار و مار می‌شدند؛ همان‌گونه که برای آمریکا، کاری نداشت که به لیبی حمله کند، نیروهای ناتو را وارد این کشور نماید و نظام لیبی را از بین ببرد. در یمن نیز اگر جنبش انصار الله و حمایت جمهوری اسلامی ایران نبود، این کشور نابود می‌شد. یمن با افتخار، خود را عضو محور مقاومت می‌داند. فلسطینی‌ها و حزب‌الله لبنان نیز خودشان را عضو محور مقاومت می‌دانند و حتی سوریه خود را عضو طلایی محور مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی می‌داند؛ بنابراین، حاج قاسم سلیمانی این تشکیلات و محور را با مجاهدت‌های خود، به راه انداخت و این باقیات و صالحات، باقی ماند و هیچ‌کس به‌اندازه ایشان در این محور، نقش‌آفرینی نکرد. خدمتی که ایشان به‌خصوص در سوریه و عراق انجام دادند، دفع خطری که اتفاق افتاد و نابودی داعش، به برکت خون این شهید عزیز بود. حضرت آقا فرمودند: شهید سلیمانی به مکتب و به یک راه روشن در مبارزه تبدیل شد و این راه را ایشان سازمان‌دهی کردند و امروزه الگو هستند و در مناسبت­های مختلف در عراق، سوریه، فلسطین و لبنان، تندیس‌ها و کتاب‌های مرتبط با این شهید بزرگوار رونمایی می‌­شود. در آمریکای لاتین در جنگ کوبا، رهبر مبارزه مسلحانه کاسترو بود و هم‌رزمی به نام چه گوارا داشت که این شخص، کمونیسم بود و رویکرد او، سوسیالیسم کمونیست بود که چندان هم نقش بزرگی نداشت و بیشتر یک مبارز آرمانی بود تا مبارز میدانی و مسلحانه. اگر بخواهیم چه گوارا را با شهید سلیمانی مقایسه کنیم، چه گوارا محو می‌شود و اصلاً قابل‌مقایسه نیست؛ بنابراین، رهبر معظم انقلاب، به حق فرمودند که امتی‌ترین چهره بود، زیرا بزرگ‌ترین خدمت را به جهان اسلام کرد.

با توجه به فرمایش‌های شما، آیا می‌توان نتیجه گرفت که حرم بودن جمهوری اسلامی ایران فقط در داخل این کشور مطرح نیست، بلکه در دیگر کشورهای منطقه نیز این خصیصه وجود دارد؟

عرض کردم که تعریف حرم، گاهی به معنای مکان متبرک و مقدس است که حرم حضرت ابوالفضل (ع)، حضرت زینب (س)، حرم شاه‌چراغ و … نیز شامل این اماکن می‌شوند. در معنای دیگر، آنجایی که مردم مسلمان حضور دارند، حرمت و حریم دارند و باید از آن‌ها، محافظت شود و جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان مرکز ام‌القری، محوریت دارد و هر جا که مسلمانان هستند و به نام جهان اسلام، رقم خورده است، حرمت دارند و در مرکزیت ایران قرار دارد؛ بنابراین، مسئله حرم و حریم، به جهان اسلام مربوط است. این مسئله، دو مفهوم عام و خاص دارد؛ در مفهوم خاص، کشورها و سازمان‌هایی است که امروزه تحت عنوان محور مقاومت نام دارند که دارای جغرافیای و عملکرد مشخص هستند و شامل یمن، عراق، لبنان، فلسطین، مردم بحرین و ایران، به‌عنوان ام‌القری وجود دارند. محور مقاومت بیشتر در بعد سازمانی و تشکیلاتی است، اما مردم مقاومت مسلمان، همه‌جا حضور دارند و در روز قدس، مردم مسلمان پایتخت اروپایی به‌صورت انبوه می‌آیند، شعار می‌دهند و پرچم‌های فلسطین را بالای سر می‌برند و علیه آمریکا و رژیم صهیونیستی، شعار می‌دهند که سانسور می‌شوند، پس همه این‌ها، طیف‌های مختلف مقاومت هستند.